وقوع زمین لرزه هر زمان و در هر مکانی ممکن است اتفاق بیافتد ، اما رفتار انسان با این پدیده طبیعی است که نتایج این برخورد را رقم می زند! شهر تبریز نیز با توجه به ساختار جایگیری آن از این پدیده نمی تواند دور باشد، بارگذاری های سنگین روی زمین همچون سدسازی و پر کردن پشت سد با آب و احداث برج ها در مقیاس کوچک تحریک لایه ها را می تواند در پی داشته باشد.
برای بررسی قابلیت استفاده ساختمان بعد از زلزله به برخی نکات مهم باید توجه داشت:
1- در قاب‌های مهاربندی شده همگرا، اگر رفتار فراراتجاعی در مهاربندها ایجاد شده باشد، می‌توان آنها را تعویض نمود و به جای آنها مهاربند جدیدی جایگزین و با کمترین هزینه از ساختمان دوباره استفاده نمود.
2- در قاب‌های خمشی بتنی و فولادی، اگر آسیب در تیرها ایجاد شده باشد، نیز می‌توان آن تیر را با حفظ اصول مهندسی تخریب و تیر جدیدی در آن محل اجرا نمود. اگر در یک سازه بتنی، ترک‌ها بیش از 3 میلیمتر در آن ایجاد شده باشد، نیاز به تعمیر و مرمت است.
3- در کلیه موارد، اگر ساختمان دچار تغییرشکل ماندگار شده باشد (از حالت شاقولی خارج شده باشد) ممکن است، نیاز به تخریب و از نو سازی سازه باشد.
4- اگر سازه سالم بوده و اجزای غیرسازه‌ای دچار خسارت شده باشند (چیزی که شخصا در بازدید ساختمان‌ها مهندسی ساز، مشاهده نمودم) هیچ مشکلی نبوده و می‌توان با اجرای دوبار اجزای غیرسازه‌ای مثل پارتیشن‌ها از ساختمان استفاده دوباره داشت. در لینک زیر یک نمونه از این سازه‌ها نشان داده شده است.
5- سازه ممکن است، در اثر آسیب‌های ایجاد شده، هنوز باربری ثقلی خود را حفظ کند ولیکن به این مورد نباید اکتفا نمود و بایستی از قابلیت سازه برای مقاومت در بارهای جانبی آینده (مثل پس‌لرزه‌های آینده که ممکن است تا بیش از یک سال در منطقه ایجاد شوند) آمادگی داشته باشد.
6- اجزای مکانیکی و لوله‌کشی‌های ساختمان بخصوص لوله‌هایی که از یک طبقه به طبقه دیگر ادامه پیدا می‌کنند و در حین جابجایی نسبی بین طبقات قابلیت پذیرش این جابجایی را ندارند، در معرض خطر بیشتری هستند و همیشه باید ایمنی این اجزا (بخصوص لوله‌های گاز) را بررسی نمود.
7- تمام بخشهای ساختمان باید بدقت بررسی شود. جابجایی‌های ایجاد شده در پی را نیز باید مورد نظر داشت.
منبع: دکتر علیرضایی
گسل اصلی جوان زاگرس (MRF ) به عنوان یک گسل امتدادلغز راستگرد لرزه زا با روندی شمال باختری- جنوب خاوری در ادامه شمال باختری گسل معکوس اصلی زاگرس (Main Zagros Reverse Fault) شناسایی شده . جابه جایی راستگرد به میزان ۱۰ تا ۶۰ کیلومتر توسط بخشهای دورود و نهاوند از گسل اصلی امروزی گزارش شده است. جابجایی راستگرد حدود ۱۹۷ کیلومتر در ناحیه نهاوند- دورود قابل مشاهده است. اگر لغزش در سطح این گسل از پلیوسن (۵ میلیون سال پیش) شروع شده باشد، نرخ میانگین لغزش سالانه این گسل ۴۰ میلی متر (4 سانتی متر در سال) خواهد بود.
قابل توجه است که بخشهایی از گسل اصلی جوان که سبب جابجایی راستگرد گسل معکوس اصلی زاگرس شده اند (بخشهای دورود، نهاوند، صحنه و دینور از MRF) فعالیتهای لرزه زایی بیشتری نسبت به سایر بخشهای این گسل (بخشهای سرتخت، مروارید، مریوان و پیرانشهر) نشان می دهند.
سازوکار ژرفی زمین‌لرزه‌ها و توان لرزه زایی گسل اصلی جوان زاگرس از سایر زلزله‌های کمربند چین خورده-رانده زاگرس متفاوت است. این زمین‌لرزه‌ها واجد بزرگای بیشتری نسبت به سایر زمین‌لرزه‌های این رشته کوه بوده و یک سازوکار ژرفی گسلش امتدادلغز با مؤلفه معکوس نشان می دهند.
این گسل در تمامی درازای خود از دینور در شمال باختری، با رویداد زمینلرزه فارسینج ( ۱۳۳۶/۹/۲۲ هـ.ش با ۶/۷=Ms) تا دریاچه کهر در جنوب خاور با وقوع زمینلرزه 1909درب آستانه (سیلاخور) ( ۱۲۸۷/۱۱/۳ با بزرگای ۷/۴=Ms ) و زمین‌لرزه‌های تاریخی منطقه گسیخته شده است.
دکتر زارع- رئیس پژوهشگاه زلزله
لرزه‌نگار‌ها دستگاههای بسیار حساسی هستند که قادرند حرکات فوق العاده ضعیف زمین ناشی از رویداد زمین لرزه‌ها را با دقت زیاد ثبت کنند.
برد لرزه‌نگار‌ها بیشتر از 1000 کیلومتر است. به طور کلی از داده‌های لرزه‌نگاری نمی‌توان به طور مستقیم در مهندسی زلزله استفاده کرد چون در فاصله‌های نزدیک به مراکز زمین لرزه اشباع می‌شوند و قادر به ثبت حرکات قوی زمین نمی‌باشد. در ضمن به دلیل فرکانس پایین آنها استفاده از لرزه‌نگاشت‌ها در مهندسی زلزله مشکل است. پارامترهایی که توسط پایگاه‌های لرزه‌نگاری گزارش می‌شوند شامل: تاریخ، زمان، بزرگی، ژرفا و مکانیسیم چشمه زمین لرزه می‌باشد. سالانه در حدود 500000 رخداد لرزه‌ای توسط لرزه‌نگار‌ها ثبت می‌شود. از بین این تعداد حدود 100000 رخداد قابل حس بوده و در حدود 1000 زلزله در سال باعث ایجاد خسارات می‌شود.
در ایران قدیمی‌ترین شبکه لرزه‌نگاری متعلق به موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است که از سال 1338 تاکنون در شهرهای مختلف کشور و با همکاری دانشگاه‌های آن شهره‌ها، مسئولیت ثبت لرزه‌نگاری در سطح کشور را بر عهده دارد. پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله ایران نیز از سال 1376 نیز 25 دستگاه لرزه‌نگار باند پهن در اختیار دارد که بصورت پیوسته فعالیتهای لرزه‌ای فلات ایران را ثبت می کنند. این شبکه با استفاده از دستگاههای پیشرفته لرزه نگاری باند پهن و امکان ارتباط مستقیم ماهواره‌ای، تعیین محل دقیق و میزان بزرگای زلزله در مدت زمان کوتاهی پس از وقوع را میسر ساخته است. درلینک زیر پراکندگی لرزه‌نگارهای موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران نشان داده شده است:
http://irsc.ut.ac.ir/IRSC_Stations_HighQuality.jpg
با سلام خدمت کارفرمایان و مهندسی ساختمان
چنانچه از طراحی سازه خود مطمئن نیستید یا قصد دارید عملکرد ساختمان خود را تحت زلزله های مهم ایران ( منجیل، طبس ، بم ، کرمانشاه و... ) را مشاهده کنید و نقاط آسیب پذیر سازه را خود تشخیص دهید و
چنانچه سازه ی شما آسیب پذیر بود، راهکارهای بهسازی و مقاوم سازی ارائه می گردد.
می توانید با اینجانب تماس بگیرید.
مهندس علیرضا خویه
کارشناس ارشد مهندسی زلزله
شماره تماس: 09382904800
